Petycja o nieposzanowaniu języka polskiego w działalności władz Kutna

Rada Miasta Kutna zajmie się petycję pana Andrzeja Bednarka w sprawie nieposzanowania języka polskiego w działalności władz Miasta Kutno. To wyjątkowa petycja, przeczytajcie ją uważnie. Mnie ona zmotywowała do powtórki zasad pisowni, ortografii, interpunkcji, analizy i korekty tekstów, wdrożenia terapii mojego języka.  Ciekawe co radni powiedzą na przytoczone przez autora, kutnianina z urodzenia, przykłady błędów i odzywek zastępcy prezydenta miasta? Ciekawe czy petycja wyda im się zasadna?

Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. (Dz.U. 2018 poz. 870) o petycjach wnoszę petycję w interesie publicznym w sprawie wartości wymagających szczególnej ochrony w imię dobra wspólnego – nieposzanowania języka polskiego w działalności władz Miasta Kutno.

W Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej kwestię języka polskiego zawarto w art. 27: „W Rzeczypospolitej Polskiej językiem urzędowym jest język polski”. Obowiązującą regulacją prawną, normującą ochronę języka polskiego jest ustawa z dnia 7 października 1999 r. o języku polskim. Rangę tej ustawy podnosi preambuła, w której wskazano na znaczenie języka polskiego dla tożsamości i kultury narodowej. Ochrona tych wartości jest powinnością obywateli oraz obowiązkiem wszystkich organów, instytucji publicznych i organizacji uczestniczących w życiu publicznym państwa. Ochrona prawna języka polskiego obejmuje również kwestie dotyczące używania języka polskiego w wypełnianiu zadań publicznych.

Obowiązek troski o język polski w realizacji zadań publicznych wynika wprost z art. 3 i art. 4 ustawy o języku polskim.

Art. 3. 1. Ochrona języka polskiego polega w szczególności na:

1) dbaniu o poprawne używanie języka i doskonaleniu sprawności językowej jego użytkowników oraz na stwarzaniu warunków do właściwego rozwoju języka jako narzędzia międzyludzkiej komunikacji.(...)

2. Do ochrony języka polskiego są obowiązane wszystkie organy władzy publicznej oraz instytucje i organizacje uczestniczące w życiu publicznym.

Art. 4. Język polski jest językiem urzędowym:(...)

2) organów jednostek samorządu terytorialnego i podległych im instytucji w zakresie, w jakim wykonują zadania publiczne. 

Uchwały Rady Miasta Kutno wraz z zarządzeniami Prezydenta Miasta Kutno to najważniejsze, stanowione w mieście akty prawa. Z racji, iż często jawią się jako fundamentalne źródła wiedzy i są podstawami do działania obywateli, powinny być przygotowywane poprawnie i zrozumiale językowo, zgodnie z dobrymi praktykami legislacyjnymi. Zważywszy na doniosłość i znaczenie powyższych dokumentów przyjrzałem się im w aspekcie obowiązku dbałości o język polski w realizacji zadań publicznych – w uchwalaniu i wydawaniu aktów prawnych. W trakcie kilkumiesięcznego przyglądania się zaobserwowałem publikowanie aktów prawnych z błędami językowymi: ortograficznymi, gramatycznymi i interpunkcyjnymi. Oprócz błędów językowych pojawiały się także błędy merytoryczne, a kuriozalne było antycypowanie przyszłości w uzasadnieniu jednej z uchwał rady. O przykładach tychże błędów informowałem Przewodniczącego Rady w dniu 21 marca br. Stosowną informację otrzymał również Prezydent Miasta w dniach: 6 lutego br. i 19 marca br. W efekcie przedstawionych informacji kilka błędów zostało poprawionych, niestety większość występuje nadal.

Zatroskanie budzą pojawiające się w uchwałach i zarządzeniach symptomy językowego seksizmu w stosunku do kutnianek. Pomijanie form żeńskich czy zastępowanie form żeńskich formami męskimi w uchwałach lub zarządzeniach jest niegodne i wywołuje sprzeciw [1]. Tu trzeba przypomnieć, że używanie żeńskich form wzmacnia obecność kobiet w życiu publicznym, odzwierciedla równość płci, wyrównuje szanse i uznaje kompetencje kobiet w różnych rolach społecznych.

Kolejną, niepokojącą obserwacją jest fakt, iż występują błędy językowe w nazwiskach osób wymienianych w zarządzeniach Prezydenta Miasta Kutno. W tym miejscu należy przywołać Kodeks cywilny, który w art. 23. stanowi: "Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach". "Eksperymentowanie" z nazwiskami wbrew obowiązującym regułom języka polskiego to naruszanie dóbr osobistych osób wymienionych w zarządzeniach [2].

Oprócz uchwał rady i zarządzeń prezydenta istotnymi dokumentami dla funkcjonowania i przyszłości miasta, dla rozwiązywania jego węzłowych problemów są: strategie, programy, prognozy, etc. Jednym z ostatnio przyjętych dokumentów jest "Gminny Program Rewitalizacji Miasta Kutno na lata 2024-2034". Po zapoznaniu się z nim od razu pojawiły się pytania:

dlaczego bardzo ważny dokument gminny został opracowany niestarannie, z wieloma nieścisłościami i licznymi błędami (w tym językowymi)?

dlaczego w okresie od listopada 2024 r. (data opracowania Programu) do dnia przedłożenia Programu na sesji Rady Miasta (25 marca br.) Prezydent Miasta nie polecił usunąć chociażby części przekłamań i błędów występujących w Programie?

Spodziewany brak logicznych odpowiedzi na przedstawione pytania powoduje, że "Gminny Program Rewitalizacji Miasta Kutno na lata 2024-2034" stał się (z powodu ilości błędów) sztandarowym przykładem nieposzanowania języka polskiego w działaniach włodarzy Kutna.

Następnym problemem w dbałości o język ojczysty jest bałagan w stosowanym przez decydentów nazewnictwie. Od pokoleń posługiwano się pojęciem Miasta Kutna. Kilkanaście lat temu władze miasta zdecydowały, że obowiązujące staje się sformułowanie Miasta Kutno. Obecnie w przestrzeni urzędowej panuje niestety przywołany powyżej bałagan. Są gremia i dokumenty z frazą Miasta Kutna w nazwach, obok istnieją zespoły ludzkie i dokumenty z frazą Miasta Kutno w tytułach [3]. Ten nieporządek przekłada się z kolei na treści tych dokumentów. Istniejąca dwoistość daje świadectwo braku woli urzędniczej do zapanowania nad przedmiotowym bałaganem.

Kolejne źródło informacji (poza wymienionymi już uchwałami i zarządzeniami) to oficjalna strona internetowa Urzędu Miasta. Jej "gospodarzem" jest Prezydent Miasta Kutno. Pobieżny przegląd tylko tytułów informacji zamieszczonych na stronie (bez zagłębiania się w ich treści) daje argumenty do krytyki. Pojawiły się bowiem "nowe twory" językowe, np. wigila, autoby, praca dymplomowa. Indolencja językowa ujawniła się nawet w tak etycznie delikatnych treściach jak zamieszczone na stronie kondolencje władz miasta [4]. W ostatnim czasie żenującym przykładem nierzetelności i braku troski o słowo były informacje dotyczące Patriotycznej Majówki. Błędy w informacji na oficjalnej stronie miasta zostały następnie (bez refleksji i weryfikacji) powielone w rozsyłanych przez Prezydenta Miasta zaproszeniach i rozwieszanych w miejscach publicznych plakatach [5].

W pismach Prezydenta Miasta Kutno często pojawia się użycie liczby mnogiej w miejscu wymaganej liczby pojedynczej (niezgodność podmiotu /domyślnego/ – liczba pojedyncza z orzeczeniem – liczba mnoga). Jest to maniera (pluralis maiestaticus; łac. „liczba mnoga majestatu”), mająca na celu podkreślenie ważności i dostojeństwa władzy. Zachowanie, które było zwyczajowe w dawnych czasach (relacje: władca – poddani), nie może być aprobowane w XXI wieku. Zwroty (rozważymy, doceniamy, zauważamy, oczekujemy, traktujemy, etc.), zamiast budzić zaufanie i przybliżać włodarza miasta do mieszkańców, tworzą sztuczną, nieakceptowalną barierę językową pomiędzy Prezydentem Miasta Kutno i adresatami pism.

Ostatnia sprawa to symptomy brutalizacji języka polskiego, które pojawiły się w dniu 20 marca br. w czasie konferencji prasowej Prezydenta Miasta Kutno i towarzyszących jemu urzędników. Biorący udział w konferencji I Zastępca Prezydenta Miasta wypowiedział kwestie dotyczące roli i działań służby samorządowej – Straży Miejskiej. W wypowiedzi niespodziewanie padły słowa deprecjonujące poczucie wartości inspektorów i strażników Straży, jak również wskazania do podjęcia działań agresywnych [6]. Tu trzeba stanowczo podnieść, że nie może być przyzwolenia, aby wystąpienie publiczne urzędnika było okazją do wygłaszania przemocowych opinii. Ten przykład brutalizacji języka polskiego jest ogólnodostępny (eKutno.pl, YouTube), mają do niego wgląd internauci (w tym młodzież).

Szanowna Rado Miasta Kutno,

jak już zaznaczono na początku petycji dbanie o poprawne używanie języka polskiego jest konstytucyjnym i ustawowym obowiązkiem władz miasta Kutno. Ukazane nieposzanowanie języka polskiego w uchwałach rady miasta, w zarządzeniach prezydenta miasta, w istotnych dokumentach, na stronie internetowej urzędu miasta, w materiałach informacyjnych i w wypowiedziach publicznych przymusza do zwrócenia się z petycją do szanownej Rady o pochylenie się nad sprawą i o zbadanie, jakie są punkty wyjścia lekceważenia obowiązku troski o język ojczysty: czy przyczyną jest niewiedza, czy może abnegacja (niedbałość o polszczyznę), a może jest to niefrasobliwość językowa.

W związku z powyższym, zasadne jest zwołanie sesji Rady Miasta Kutno poświęconej tylko i wyłącznie zagadnieniu ochrony języka polskiego w przestrzeni urzędowej Miasta Kutno. Zapewne Szanowne Panie Radne i Szanowni Panowie Radni dogłębnie rozważą przedmiotowe zagadnienie i dojdą do stosownych wniosków, co być może przełoży się na podjęcie jednej, kompleksowej uchwały lub kilku, kierunkowych uchwał:

uchwały zobowiązującej Przewodniczącego Rady Miasta Kutno do poddania każdej uchwały analizie prawnej w aspekcie zgodności z ustawą o języku polskim przed sygnowaniem i skierowaniem do publikacji;

uchwały nakładającej na Prezydenta Miasta Kutno obowiązek poddania każdego zarządzenia analizie prawnej w aspekcie zgodności z ustawą o języku polskim przed podpisaniem i skierowaniem do publikacji;

uchwały decyzyjnej, porządkującej nazewnictwo (rozwiązanie dylematu: czy forma "Miasta Kutno", czy forma "Miasta Kutna") i zobowiązującej władze miasta wraz z podległymi instytucjami do stosowania wybranej, zaleconej formy we wszelkiego rodzaju przyszłej działalności;

uchwały obligującej Prezydenta Miasta Kutno do polecenia usunięcia błędów językowych na oficjalnej stronie internetowej urzędu miasta i do nadzoru, aby nowe treści były spójne z obowiązującymi zasadami i normami języka polskiego;

uchwały mającej na celu powstrzymanie prób brutalizacji języka polskiego w wystąpieniach osób publicznych.

Uznanie umiejętności zrozumiałego i poprawnego wyrażania się po polsku za obowiązek urzędnika państwowego na każdym szczeblu było jednym z celów, przedstawionych w uzasadnieniu do projektu ustawy o języku polskim. Należy mieć nadzieję, że we władzach Miasta Kutno cel ten zostanie osiągnięty.

O b j a ś n i e n i a     d o     p e t y c j i

[1] Namacalnym przykładem pomijania form żeńskich w stanowionych w mieście aktach prawnych jest zarządzenie NR 79/2025 Prezydenta Miasto Kutno z dnia 5 maja 2025 r. w sprawie trybu realizacji Kutnowskiego Budżetu Obywatelskiego. W załącznikach występują formy: żeńska – mieszkanki i męska – mieszkańcy. W treści zarządzenia mówi się już tylko o mieszkańcach (cytat): "Przeprowadzić konsultacje społeczne z mieszkańcami Miasta Kutno (...)". Mieszkanki Kutna zaginęły, pominięto je.

Jeżeli chodzi o zastępowanie form żeńskich formami męskimi, to reprezentatywnymi aktami prawnymi są:

uchwała NR XIX/123/25 Rady Miasta Kutno z dnia 11 marca 2025 r. w sprawie przekazania skargi z dnia 19 lutego 2025 r. organowi właściwemu – Łódzkiemu Kuratorowi Oświaty;

uchwała NR XIX/124/25 Rady Miasta Kutno z dnia 11 marca 2025 r. w sprawie rozpatrzenia skargi z dnia 19 lutego 2025 r. pracowników Przedszkola Miejskiego Nr 17 „Niezapominajka” w Kutnie dotyczącej działań Dyrektora przedszkola.

W obu uchwałach w uzasadnieniach występuje forma: Dyrektor przedszkola (osoba płci żeńskiej), która w treści uchwał "przekształca się" w Dyrektora przedszkola (osobę płci męskiej). W procesie legislacyjnym dokonało się niezrozumiałe zastąpienie kobiety mężczyzną.

[2] Przywołane naruszenia (błędy w nazwiskach) wystąpiły w zarządzeniach Prezydenta Miasta: NR 5/2025, NR 6/2025 i dotyczyły nazwiska I Zastępcy Prezydenta Miasta. Pomimo zwrócenia Prezydentowi Miasta w piśmie z dnia 6 lutego br. uwagi o naruszaniu dóbr osobistych podwładnego, w kolejnym zarządzeniu NR 46/2025 Prezydent Miasta popełnił identyczny błąd językowy w nazwisku I Zastępcy. Następne naruszenie dóbr osobistych pojawiło się w zarządzeniu NR 82/2025, w którym Prezydent Miasta dwukrotnie zniekształcił nazwisko członka Zespołu Interdyscyplinarnego do Spraw Przeciwdziałania Przemocy Domowej w Mieście Kutno. Kilkukrotne powtórzenia tego samego błędu to nie są oczywiste omyłki pisarskie.

[3] Dla zobrazowania wprowadzanego przez kutnowskie władze bałaganu w nazewnictwie wystarczy przywołać tylko kilkanaście przykładów:

gremia i zespoły ludzkie:

– Rada Miasta Kutno, Prezydent Miasta Kutno, Rada Sportu Miasta Kutno;

– Rada Seniorów Miasta Kutna, Komitet Rewitalizacji Miasta Kutna;

miejskie dokumenty strategiczne i planistyczne:

– budżet Miasta Kutno, Wieloletnia Prognozy Finansowej Miasta Kutno na lata 2025–2041, Gminny Program Rewitalizacji Miasta Kutno na lata 2024-2034,

– Strategia Rozwoju Miasta Kutna 2030, Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Kutna 2030, Gminny Program Opieki nad Zabytkami Miasta Kutna na lata 2025-2028, Miejski Plan Adaptacji do zmian klimatu dla Miasta Kutna.

Obrazowym symbolem panującego bałaganu jest "zagubienie" Przewodniczącego Rady Miasta, który opublikował uchwałę NR XX/126/25 Rady Miasta Kutno z dnia 25 marca 2025 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Rewitalizacji Miasta Kutna na lata 2024-2034, a nie zauważył, że do uchwały załącza dokument o innej nazwie: Gminny Program Rewitalizacji Miasta Kutno na lata 2024-2034.

[4] W lutym br. mieszkańcy poczuli się zażenowani z powodu zachowania władz miasta Kutno wobec bliskiego współpracownika i jego najbliższych. Umieszczenie na stronie Urzędu Miasta kondolencji z błędami językowymi uwłaczało powadze chwili, było brakiem szacunku dla zmarłego, okazało się również przejawem braku empatii dla rodziny. Kutnianie zszokowani byli faktem, że czterech najważniejszych włodarzy miasta nie było w stanie wyrazić swoich refleksji z zachowaniem godności i odpowiedzialności za słowa.

[5] W informacji na oficjalnej stronie miasta ujawniło się kilka błędów, np. wyrażenie stosika gastronomiczne czy skrót OSP KUNTO. Ten drugi błąd językowy był tym bardziej przykry, bo dotyczył druhen i druhów OSP Kutno, którzy swoim wysiłkiem (piękną oprawą muzyczną) nadali uroczystościom 3 Maja odpowiednią wzniosłość i odświętność.

[6] Wypowiedź I Zastępcy Prezydenta Miasta w trakcie konferencji (cytat): "...tam jest paru właścicieli. Własność firmy, która ma sklepy Dino. No i z tego co (słowa niewyraźne), ale to oczywiste, STRAŻ MIEJSKA ZOSTANIE PUSZCZONA I PRZYŁOŻĄ". Porównanie strażników miejskich – funkcjonariuszy publicznych, którzy zajmują się ochroną porządku publicznego do psów gończych puszczanych podczas polowań jest niedopuszczalne. Publiczne, słowne upokarzanie nie buduje zaufania do służby miejskiej, przed którą stoi szeroki wachlarz często trudnych zadań. Słowo PRZYŁOŻĄ to inspirowanie do uderzeń (ciosów), sugerowanie brutalności. A jak wiadomo – działania Straży Miejskiej nie polegają na epatowaniu społeczeństwa agresją.