Wyjątkowość tego projektu polega na wykorzystaniu elementów dwóch, uzupełniających się szkół nauki gry – analitycznej (Algierd Tarachowicz) i klasycznej (opracowanej na zlecenie PZSzach). Zajęcia prowadzone są metodami podającymi, poszukującymi, eksponującymi i praktycznymi z wykorzystaniem tablicy interaktywnej. Dla zapewnienia skuteczności nauczania treści są zorganizowane zgodnie z zasadami stopniowania trudności, nauczania kompleksowego, ćwiczeń praktycznych i uczenia przez zabawę. Zasadniczymi elementami metody są: cykl gier ćwiczebnych (sparingi) i samodzielne modelowanie sytuacji szachowych. Zajęcia odbywają w 2 grupach (początkująca – uczniowie klas drugich i zaawansowana - uczniowie klasy trzeciej i starsi), po 1 godzinie w tygodniu. Osiągnięty poziom gry zostanie zweryfikowany poprzez udział w VII Turnieju Szachowym im. H. Pawlaka o Tytuł Wakacyjnego Mistrza Szkoły.

Grupa młodsza uczy się w oparciu o redagowane na bieżąco przez prowadzącego karty pracy z łamigłówkami i ćwiczeniami a nawet kolorowankami. Najpierw wędrowała na skróty przez historię szachów, by zatrzymać się i przyjrzeć szachownicy. Zapoznała się dokładnie ze wszystkimi bierkami - aktorami szachowego spektaklu, ich wartością i lokalizacją na planszy. Zgłębiła powszednie i turniejowe prawa Szachowej Krainy oraz przepisy na danie mata. Wie już, jak wykonać pewne magiczne posunięcia, jak ważna jest współpraca z królem i opozycja, jak dobrze zacząć, żeby jak najlepiej skończyć partię. Potrafi wyszukiwać słabe punkty przeciwnika i zdobywać przewagę. Ćwiczy budowanie obronnych palisad, czujność i czytanie planu przeciwnika. Grupa zaawansowana, „klubowa” po przerobieniu terminologii oraz podstawowych zagadnień związanych z końcówkami pionowymi, skupia się na kolejnych motywach taktycznych takich, jak: widełki, związanie, atak z odsłony, szach podwójny, likwidacja obrońcy, osłabiona 1 i 8 linia, zaciągnięcie, odciągnięcie, gra po 2 i 7 linii, blokada. Ale najwięcej czasu poświęca się tutaj na grę systemem kołowym raz białymi, raz czarnymi bierkami.

Szachy odgrywają istotną rolę w nabywaniu i kształtowaniu wielu umiejętności wykorzystywanych przez człowieka w ciągu całego życia. Wprowadzenie nauki gry w szachy w młodszym wieku szkolnym wpływa wszechstronnie na rozwój uczniów. Dzieci uczące się grać w szachy dostrzegają w nich przede wszystkim rozrywkę, nie zdając sobie sprawy, że bawiąc się drewnianym, czy plastikowym wojskiem, uczą się i doskonalą swoje umysły. Grając w szachy, trzeba przestrzegać pewnych określonych zasad

i reguł. Każdy szachista musi więc wykazać się zdyscyplinowaniem, ale i wyobraźnią. Dydaktyczne i wychowawcze walory projektu ”Szachy – królewska pasja” związane są z niezwykle wartościową grą w szachy, która stanowi specyficzną kombinację sportu, naukowego myślenia i elementów sztuki. Dzieci poznają i zgłębiają dyscyplinę, której istotą jest samodzielne, logiczne rozumowanie, łączące poszczególne elementy wiedzy w jedną harmonijną całość. Szachy wpływają na rozwój psychiczny i intelektualny dziecka poprzez rozwijanie uzdolnień i zainteresowań. Wyzwalają aktywność twórczą, gdyż specyfika gry w szachy wyklucza odtwórcze traktowanie tego zagadnienia. Wszelkie próby bezmyślnego naśladownictwa skazane są na niepowodzenie. Dziecko samo kreuje wydarzenia na szachownicy i ponosi za nie odpowiedzialność. Dobra partia szachowa jest wręcz dziełem sztuki.

Cała szachownica zostaje ukształtowana w przestrzenno-czasową postać, czyli wzorzec (zob. Philip G. Zimbardo, Floyd L. Ruch: „Psychologia i życie". Warszawa, 1997). Poprzez konieczność zreasumowania każdej pozycji na planszy w sposób dynamiczny, w kategoriach najważniejszych jej elementów, szachy rozwijają pamięć, wyobraźnię wzrokową, koncentrację i uwagę oraz myślenie logiczno-wyobrażeniowe. Wykształcają poczucie obiektywizmu, uznawanie innych ludzi, uczą tolerancji i prawidłowej reakcji na niepowodzenia. Stymulują konsekwencję i wytrwałość w działaniu. Dzieci mające styczność z szachami, zupełnie inaczej podchodzą do porażek. Zazwyczaj ponownie starają się rozwiązać określony problem i czynią to aż do skutku, podczas gdy ich rówieśnicy bądź rezygnują z wykonania zadania, bądź też obniżają sobie skalę trudności. Rozważając aspekty wychowawcze związane z rozgrywaniem partii szachowej, można je rozpatrywać w kategoriach kary i nagrody. Przegrana jest to forma kary, wymierzona natychmiast i adekwatnie do czynu. To samo można powiedzieć o nagrodzie, jaką bez wątpienia jest dla młodego człowieka zwycięstwo, osiągnięte dzięki sile własnego umysłu. Zatem szachy to doskonałe narzędzie stymulujące rozwój emocjonalny i intelektualny dziecka, kształtujące jego osobowość i pozwalające na rozwój twórczego potencjału, który drzemie w każdym młodym człowieku.

Wiesław Zwarycz