Jak to jest z tym „Zielonym Ładem” w polskim rolnictwie?

29 stycznia 2025 r. w porządku obrad Rady Ministrów znalazł się projekt ustawy o unijnej sieci danych dotyczących poziomu zrównoważenia gospodarstw rolnych (FSDN)[1], którego wnioskodawcą jest Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, a wdrożenie w życie ma kosztować blisko 582 150 000 zł przez 10 lat – informuje dr n. pr. Marek Woch ekspert Centrum Legislacji Federacji Przedsiebiorcy.pl

Komisja Europejska

Według informacji zamieszczonej na oficjalnej stronie internetowej Komisji Europejskiej inicjatywa ta ma poszerzyć zakres obecnej sieci gromadzenia danych na temat gospodarstw rolnych w UE, uwzględniając dane na temat ich praktyk środowiskowych i społecznych.

Dzięki temu nowemu gromadzeniu danych możliwe będzie porównywanie wyników gospodarstw rolnych oraz udzielanie rolnikom porad i wskazówek dostosowanych do ich potrzeb.

Przyczynić się to ma do poprawy zrównoważonego charakteru działalności rolników, w tym ich dochodów, zgodnie z celami wspólnej polityki rolnej, „Zielonego Ładu” i jego strategii „od pola do stołu” oraz strategii na rzecz różnorodności biologicznej.

Ocena Skutków Regulacji

W Ocenie Skutków Regulacji wskazano, że „w celu spełnienia wymogów wspólnej polityki rolnej (WPR), w tym oceny jej wpływu na sektor rolny, przekształca się sieć danych rachunkowych gospodarstw rolnych (FADN) w sieć danych dotyczących poziomu zrównoważenia gospodarstw rolnych (FSDN) w celu zbierania i analizy danych z gospodarstwa obejmujących wymiar gospodarczy, środowiskowy i społeczny, zwanych dalej „danymi (FSDN)”. Dane (FSDN) mogą być wykorzystywane do oceny dodatkowych aspektów związanych z poziomem zrównoważenia rolnictwa Unii Europejskiej oraz do sprostania wyzwaniom, przed którymi stoi rolnictwo Unii Europejskiej”. Polska ma otrzymać ok. 19 mln zł dodatkowych środków na przekształcenie (FADN) na (FSDN). Z kolei dochody mają wynieść163 000 000 a wydatki 582 150 000 zł przez 10 lat. Pierwotnie planowano, że przyjęcie projektu przez Radę Ministrów nastąpi w IV kwartale 2024 r.

Do końca 2024 r. dane zbierane z gospodarstw rolnych obejmowały 16 tematów, w tym 13 w wymiarze ekonomicznym, 2 w wymiarze społecznym i 1 w wymiarze środowiskowym.Od 2025 r. do obecnego zestawu danych ma zostać dodanych 26 nowych tematów, w tym 5 w wymiarze ekonomicznym, 6 w wymiarze społecznym i 15 w wymiarze środowiskowym oraz 2 tematy ekonomiczne zostaną rozszerzone.

W skład Komitetu Krajowego ds. (FSDN) mają wchodzić:

1)     przewodniczący Komitetu Krajowego ds. (FSDN) – minister właściwy do spraw rolnictwa albo przedstawiciel ministra właściwego do spraw rolnictwa wyznaczony przez tego ministra;

2)     zastępca przewodniczącego Komitetu Krajowego ds. (FSDN) – przedstawiciel ministra właściwego do spraw rolnictwa wyznaczony przez tego ministra;

3)     dwóch przedstawicieli ministra właściwego do spraw finansów publicznych wyznaczonych przez tego ministra;

4)     po jednym przedstawicielu:a) ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego wyznaczonym przez tego ministra,b) ministra właściwego do spraw rynków rolnych wyznaczonym przez tego ministra,c) ministra właściwego do spraw środowiska wyznaczonym przez tego ministra,d) ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego wyznaczonym przez tego ministra,e) Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego wyznaczonym przez tego Prezesa,f) agencji łącznikowej wyznaczonym przez dyrektora Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowego Instytutu Badawczego,g) Krajowej Rady Izb Rolniczych wyznaczonym przez prezesa zarządu tej rady.

Kogo mają dotyczyć uregulowania

Uregulowania mają dotyczyć 9000 producentów rolnych przekazujących dane z gospodarstw rolnych na potrzeby sieci, którzy wyrazili dobrowolną zgodę na udział w (FSDN), którzy mają otrzymywać za ten udział świadczenie pieniężne zwolnione z podatku dochodowego.

Potencjalne korzyści producentów rolnych przekazujących dane

W Ocenie Skutków Regulacji wskazano, że korzyści odnoszone przez producentów rolnych przekazujących dane z gospodarstw rolnych na potrzeby (FSDN) poza opłatą ryczałtową, która   począwszy od 2025 r., ma wynieść ok. 500 zł/ rok mają dać:

– możliwość bieżącej oceny wyników, kontroli rozliczeń z odbiorcami produktów i dostawcami materiałów oraz porównania uzyskanych wyników z planowanymi;

– częsty kontakt z doradcą, umożliwiający pozyskiwanie szczegółowych informacji i porad na tematy związane z funkcjonowaniem gospodarstwa rolnego;

– poszerzenie wiedzy z zakresu ekonomiki i zarządzania, co umożliwia podejmowanie trafnych decyzji w gospodarstwie i uzyskiwanie lepszych wyników ekonomicznych;

– wyrabianie u kierującego gospodarstwem cech ułatwiających skuteczne działanie, takich jak systematyczność, porządek w dokumentach oraz otwartość na zmiany.

Podsumowując: „Zielony Ład” i związane z nim zmiany w rolnictwie to proces, który ma duży wpływ na przyszłość polskiej wsi. Powoduje niepokoje społeczne, wzrost kosztów produkcji, a pod hasłami wprowadzania nowych przepisów dla rolników przeważnie zamiast szans, kryją się obciążenia i dodatkowe koszty w tym dla konsumentów.

[1] RCL, https://legislacja.gov.pl/projekt/12387952/katalog/13073552#13073552, dostęp: 28.01.2025 r.