Czy nowe propozycje rządu naprawdę zwiększą zatrudnienie osób niepełnosprawnych?

Zwiększenie zachęt finansowych dla pracodawców do zatrudniania osób niepełnosprawnych. Pozostaje zadać pytanie, czy wystarczające?

3 grudnia 2024 r. w Komisji Polityki Społecznej i Rodziny w Sejmie RP odbędzie się pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (druk nr 852)[1]. Głównym celem proponowanego ustawodawstwa jest zwiększenie zachęt finansowych dla pracodawców do zatrudniania osób niepełnosprawnych. Według Ministerstwa Rodziny Pracy i Polityki Społecznej „Osoby niepełnosprawne stanowią 12,2 proc. mieszkańców naszego kraju”[2].  W 2025 r. kwota dodatkowych kosztów ma wynieść 554 500 000 zł – informuje dr n. pr. Marek Woch Ekspert Centrum Legislacji Federacji Przedsiebiorcy.pl

Streszczenie:

Głównym celem proponowanego ustawodawstwa jest zwiększenie zachęt finansowych dla pracodawców do zatrudniania osób niepełnosprawnych. Osiąga się to poprzez:

Zwiększenie miesięcznych dotacji: Rząd planuje podwyższenie miesięcznych dotacji przyznawanych pracodawcom za każdego zatrudnionego pracownika niepełnosprawnego. Dotacje te mają na celu pokrycie dodatkowych kosztów związanych z zatrudnianiem osób niepełnosprawnych.

Dostosowanie mechanizmu finansowania: Sposób, w jaki rząd finansuje te dotacje, również ulega zmianie. Zamiast stałego procentu, rząd będzie przyznawał do określonego procentu całkowitych środków przeznaczonych na ten cel. Ta elastyczność ma pozwolić lepiej dopasować finansowanie do rzeczywistych potrzeb.

Proponowane rozwiązanie: Zwiększenie o około 15% ustawowej stawki dofinansowań do wynagrodzeń. Wysokość miesięcznego dofinansowania do wynagrodzeń wyniesie:

1) „w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności: 2760 zł (dotychczas 2400 zł);

2) w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności: 1550 zł (dotychczas 1350 zł);

3) w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności: 575 zł (dotychczas 500 zł)”.

„Dodatkowo w odniesieniu do osób niepełnosprawnych, którym orzeczono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe, całościowe zaburzenia rozwojowe lub epilepsję oraz niewidomych (czyli dla osób ze schorzeniami szczególnymi), kwoty te podwyższa się do następującej wysokości:

1)    w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności: 1380 zł (dotychczas 1200 zł);

2)    w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności: 1035 zł (dotychczas 900 zł);

3)    w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności: 690 zł (dotychczas 600 zł)”.

Kluczowe Argumenty Projektodawców:

Adresowanie różnicy płacowej: w uzasadnieniu podkreślono znaczący wzrost minimalnego wynagrodzenia w Polsce i argumentuje się, że dotacje dla pracodawców zatrudniających pracowników niepełnosprawnych nie nadążają za tym wzrostem.Ta różnica płacowa utrudnia pracodawcom zatrudnianie osób niepełnosprawnych.

Zachęcanie do zatrudnienia: Poprzez zwiększenie dotacji rząd ma na celu zachęcenie pracodawców do zatrudniania większej liczby osób niepełnosprawnych i utrzymania już zatrudnionych.

Wspieranie osób niepełnosprawnych: Proponowane zmiany mają przynieść korzyści osobom niepełnosprawnym poprzez poprawę ich szans na zatrudnienie i bezpieczeństwo pracy.

Zapewnienie zrównoważonego finansowania: Dostosowanie mechanizmu finansowania ma na celu zapewnienie, że zasoby rządowe są wykorzystywane efektywnie i skutecznie.

Zgodność z przepisami UE: Uzasadnienie podkreśla, że proponowane zmiany są zgodne z przepisami Unii Europejskiej dotyczącymi pomocy państwa.

Potencjalne Implikacje:

Wzrost zatrudnienia osób niepełnosprawnych: Wyższe dotacje mogą zachęcić więcej pracodawców do zatrudniania osób niepełnosprawnych, zmniejszając tym samym stopy bezrobocia w tej grupie.

Poprawa bezpieczeństwa finansowego dla osób niepełnosprawnych: Wyższe dotacje mogą prowadzić do wyższych wynagrodzeń dla pracowników niepełnosprawnych.

Dodatkowe koszty dla rządu: Chociaż proponowane zmiany mogą nie zwiększyć całkowitych wydatków rządowych w krótkoterminowej perspektywie, mogą prowadzić do wyższych kosztów w dłuższej perspektywie, jeśli nastąpi znaczący wzrost liczby pracowników niepełnosprawnych.

Obszary do Dalszej Analizy:

Długoterminowy wpływ: Interesujące byłoby ocenić długoterminowe skutki proponowanych zmian, w tym trwałość zwiększonych dotacji i ich ogólny wpływ na zatrudnienie osób niepełnosprawnych.

Skuteczność dotacji: Można przeprowadzić badania, aby ocenić, czy zwiększone dotacje są skuteczne w osiągnięciu ich zamierzonego celu zwiększenia zatrudnienia osób niepełnosprawnych.

Dostępność i udogodnienia: Chociaż zachęty finansowe są ważne, kluczowe jest również uwzględnienie dostępności niezbędnych udogodnień i wsparcia, aby umożliwić osobom niepełnosprawnym pełne uczestnictwo w miejscu pracy.

Podsumowanie: Według projektodawców kwota miesięcznego dofinansowania do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, będzie można zastosować, po raz pierwszy do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego za okres począwszy od stycznia 2025 r.

[1] https://www.sejm.gov.pl/Sejm10.nsf/druk.xsp?nr=852, dostęp: 2.12.2024 r.

[2] https://www.gov.pl/web/rodzina/osoby-niepelnosprawne, dostęp: 2.12.2024 r.