Roboty ziemne - rodzaje, zakres i cennik prac

Od prac ziemnych zaczyna się każda budowa, a ich prawidłowe wykonanie jest często warunkiem powodzenia całości inwestycji. Zanim na placu budowy pojawi się ciężki sprzęt wykonujący fundamenty i wznoszący ściany budynków, potrzebne jest właściwe przygotowanie terenu – bazy pod przyszły budynek. To pierwszy i bardzo ważny etap prac terenowych. Jaki jest zakres takich robót ziemnych i z jakim kosztem należy się liczyć? 

Czym są roboty ziemne?

Ten zakres prac obejmuje wszelkie działania prowadzone na wstępnym etapie każdej budowy. Roboty ziemne mają doprowadzić do posadowienia budynku w gruncie zgodnie ze sztuką budowlaną i projektem. Obejmują szereg różnych czynności w zależności od rodzaju budynku oraz gruntu, który należy przygotować. Jedną z najpopularniejszych prac ziemnych jest wykonanie wykopu pod fundamenty, ale zakres tych robót jest znacznie szerszy. Obejmuje również różnego rodzaju niwelacje terenu, usuwanie przeszkód w postaci roślinności czy pozostałości dawnych zabudowań. W ich skład wchodzi również załadunek i przeniesienie usuniętego gruntu w inne miejsce, chyba, że projekt zakłada użycie go na przykład do kształtowania terenu wokół powstającego budynku.

Klasyfikacja robót ziemnych

Większość najczęściej wykonywanych robót ziemnych dzieli się ze względu na rodzaj podejmowanych czynności i/lub kształt i rozmiary terenu. 

Rodzaje prac ziemnych

• Roboty ziemne przygotowawcze – pierwszy etap prac ziemnych będący wstępem do prac właściwych. W większości przypadków polega na karczowaniu, czyli usunięciu drzew i krzewów porastających teren oraz zdjęciu darni (wierzchniej warstwy gruntu wraz z roślinnością). Ten etap obejmuje również drenaż terenu (odprowadzenie wód opadowych, czasowe odprowadzenie wód gruntowych), jeżeli takowy jest potrzebny oraz spulchnienie ziemi. W tym kroku wytycza się również granice fundamentów.
• Podstawowe roboty ziemne – obejmują wykopy szerokoprzestrzenne (wymiary dna wykopu w dwóch kierunkach przekraczają 1,5 m), wąskoprzestrzenne (szerokość wykopu poniżej 1,5 m i zazwyczaj o znacznej długości) oraz jamiste (długość i szerokość poniżej 1,5 m) pod planowane budynki, drogi, rowy i in. Na tym etapie wykonuje się również niwelację terenu oraz tworzy nasypy, zasypki czy podsypki.
• Wykończeniowe roboty ziemne – polegają na wykonaniu wykopów pod ławy i stopy fundamentowe czy wyrównaniu ich dna. Na tym ostatnim etapie prac wyrównuje się również skarpy, zagęszcza teren, przeprowadza makroniwelację. To również czas na niektóre ziemne prace ogrodowe – kształtowanie terenu, wymiana (nawiezienie) żyznej ziemi etc.
• Prace porządkowe – usunięcie wszelkich pozostałości wykopów i uporządkowanie terenów ziemnych po zakończeniu budowy.

Roboty ziemne – podział ze względu na wielkość i ukształtowanie terenu

• Prace liniowe – przebiegające na wąskich pasach terenu: drogi, autostrady, tereny znajdujące się w pasie drogowym, rowy, torowiska, rurociągi etc.
• Roboty powierzchniowe – obejmujące rozległy teren: lotniska, tereny pod centra handlowe, place miejskie, parkingi.
• Wykopy budowlane – prace będące wstępem do wykonania fundamentów lub części budynków docelowo znajdujących się pod ziemią. Wśród nich zazwyczaj spotykany podział obejmuje głębokość prac: płytkie (do 1 m), średnie (wykopy w przedziale 1-3 m), głębokie – prowadzone na głębokości powyżej 3 m. 

Jak wykonać podstawowe roboty ziemne?

Z racji charakteru prac i konieczności zachowania zgodności z projektem budowlanym, samodzielne wykonanie prac ziemnych jest dość ograniczone. Sprawdza się w przypadku niewielkich projektów lub trudnego terenu, gdzie wymagana jest większa precyzja. Najczęściej prace ziemne wymagają zastosowania specjalistycznych maszyn i urządzeń budowlanych dostosowanych do terenu. Wśród nich te, które zazwyczaj okazują się niezbędne na każdym placu budowy: koparki, spycharki, ładowarki, równiarki, walce, ubijaki i wiele innych.

Dlatego od początku budowy prace ziemne warto zlecić firmie, która kompleksowo zajmie się ich wykonaniem, zwłaszcza, że nie są one typowe jedynie dla początkowego etapu budowy, ale – w zależności od potrzeb – część z nich należy przeprowadzić także później – po jej zakończeniu (organizacja terenów zielonych wokół nowopowstałego budynku, likwidacja pozostałego urobku, zagęszczanie i kształtowanie terenu etc.). 

Ile kosztują roboty ziemne?

W przypadku robót ziemnych zazwyczaj nie jest ustalona jedna cena, która obejmuje kompleksowe wykonanie usługi. Istnieje tu dość duża rozpiętość kwot, bo koszt poszczególnych prac uzależniony jest od wielu czynników zewnętrznych:

• rodzaj gruntu i związany z nim nakład pracy (poziom wód gruntowych, spoistość gleby),
• głębokość i rodzaj wykopów – cena jest związana z koniecznością użycia mniej lub bardziej wyspecjalizowanych urządzeń, wykonywania odwiertów etc.,
• rozległość prac – skala inwestycji jest oceniana indywidualnie przy ustalaniu ceny,
• lokalizacja – wpływ na cenę ma konieczność transportowania maszyn na duże odległości oraz trudności z dostarczeniem sprzętu na miejsce (tereny wysokogórskie).

Usługi wyceniane są zazwyczaj pojedynczo i indywidualnie. Inny będzie koszt ręcznego wykonania wykopu (tutaj cena może zostać ustalona za całość prac lub 1 m bieżący wykopu), inny za wynajęcie koparki. W przypadku ciężkiego sprzętu obowiązuje stawka godzinowa (czas pracy urządzenia) i stawka za roboczogodzinę operatora urządzenia. Do kwot za pracę urządzenia każdorazowo należy doliczyć koszt dowozu lub dojazdu sprzętu na plac budowy. Oddzielnie jest również wyceniany załadunek niepotrzebnego urobku z wykopów i jego wywiezienie, usunięcie humusu, zagęszczanie czy rozplantowanie (rozłożenie) ziemi w ogrodzie lub na terenach okalających oraz wszystkie pozostałe – niezbędne czynności. 

Cena wykonania robót ziemnych będzie rosła wraz z napotkanymi trudnościami w ich wykonaniu (wysoki poziom wód gruntowych, przeszkody w trakcie wykopów etc.). Na wyższą cenę robót ziemnych ma również wpływ bliskość dużych miast, gdzie większość usług ma wyższą cenę w porównaniu z terenami bardziej oddalonymi od aglomeracji lub wiejskimi. Niższą cenę można natomiast wynegocjować w przypadku rozległych i długotrwałych inwestycji.