Pałace i zamki Dolnego Śląska

Dolny Śląsk to region niezwykle ciekawy dla aktywnych turystów, oferujący atrakcje praktycznie dla każdego. Są tutaj stare nieczynne kopalnie, są tajemnicze podziemia po fabrykach z II wojny światowej, znajdziemy atrakcje geologiczne, ciekawe krajobrazy górskie, a przede wszystkim bardzo dużo zabytków. To kraina była od wczesnego średniowiecza zasiedlona i zagospodarowana, ale również podzielona między księstwa i zależna od różnych królów. Taka sytuacja wymuszała budowę warowni obronnych, którymi w tamtych czasach były zamki.

Zamki budowali przede wszystkim książęta i bogatsi rycerze, pozostali budowali wieże rycerskie albo dwory obronne. Budowano przede wszystkim w miejscach o naturalnych cechach obronnych, a więc na wzgórzach albo obok rzeki lub jeziora, które mogło zasilać fosę. To nic nowego, podobnie jak budulec, na Dolnym Śląsku wykorzystywano kamień i to z najbliższej okolicy. Nie zawsze odbijało się to dobrze na trwałości budowli, a dotyczy to głównie zamków z wczesnego średniowiecza. Zamki renesansowe były otynkowane, budowla była trwała, a urządzenia obronne przystosowane do broni strzeleckiej i armat. Niespokojny region często pustoszyły wojny, niszczono wsie, miasta i zamki. Bardzo duże zniszczenia przyniosły wojny husyckie w pierwszej połowie XV wieku. Taki los spotkał między innymi zamek Bolczów koło Janowic Wielkich (https://discover.pl/zamek-bolczow/ - zamek husycki zniszczony przez mieszczan wrocławskich i świdnickich), zamek w Ząbkowicach Śląskich, Leśnicy, Nowej Rudzie i wiele innych zniszczonych przez husytów, ale na przykład zamek Lenno (Wleński Gródek) oparł się husytom. W tym czasie zamki zniszczone w wojnach odbudowywano, bo nadal stanowiły dużą wartość w systemie obronnym każdego księstwa. Nieco inaczej było w przypadku zniszczeń po wojnie trzydziestoletniej. W tym czasie zamki nie były już tak cenne i obronę opierano na warowniach zbudowanych inaczej. Zniszczone zamki porzucono, jak na przykład wspomniany zamek Bolczów albo przebudowywane na pałace (Bagno, Krasków). Dzisiaj możemy podziwiać blisko sto zamków, z czego większość to ruiny lub relikty. Jest jednak kilka ciekawych zamków godnych odwiedzenia, jak na przykład Czocha, Książ, Kliczków, Grodziec, Legnica, Lenno, Chojnik, Bolczów i wiele innych, które można znaleźć na mapie - https://discover.pl/zamki-dolnego-slaska/.

Kilkaset pałaców to prawdziwy skarb Dolnego Śląska, niestety wiele z nich to ruiny, które są wynikiem zaniedbań z ostatnich 30-40 lat. Pomimo tego jest co oglądać, a wiele pałaców zostało pieczołowicie odrestaurowanych. Mieszczą się w nich muzea albo hotele, które muszą utrzymać zabytek. Obok zazwyczaj jest piękny park przypałacowy, stawy, budynki folwarczne i inne pozostałości dawnej świetności pałaców. W praktyce żaden pałac nie przetrwał w pierwotnej formie. Zdecydowana większość z nich była przebudowywana po zniszczeniach wojennych, pożarach albo zgodnie z wolą właściciela. Jednym z piękniejszych jest pałac w Wojanowie, kilkakrotnie przebudowywany, starannie odrestaurowany i wykorzystywany jako luksusowy hotel. Jednym z większych pałaców jest pałac Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim. Jest to bardzo duży pałac budowany w XIX wieku aż przez 34 lata. Neogotycki pałac jest otoczony zewnętrznym murem z basztami. Kilka lat temu gmina rozpoczęła renowację zespołu pałacowego, który już można zwiedzać. Na stronie https://discover.pl/palace-dolnego-slaska/ jest przegląd pałaców Dolnego Śląska z mapą, sprawdź, może będziesz w pobliżu.

Zamki i pałace Dolnego Śląska są od lat powojennych zaniedbane i traktowane po macoszemu, taki obraz jawi się każdemu, kto bliżej się przyjrzy temu problemowi. Można tłumaczyć się, że brakowało funduszy na inne, podstawowe potrzeby, ale to nieprawda. W większości przypadków dewastacji i kradzieży dokonywali okoliczni mieszkańcy, a władzom brakowało dobrej woli, żeby chociaż na przykład załatać dach. A w przypadku zabytków dach jest najważniejszy, bo chroni budowlę przed destrukcją. Oglądajmy więc to, co zostało, bo za kilkanaście lat zabytków będzie mniej.