Do 30 kwietnia w foyer Kutnowskiego Domu Kultury będzie można oglądać wystawę pt. „Byli naszymi sąsiadami – kutnowscy Żydzi”. Organizatorem jest Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Kutnowskiej, a  autorką projektu, koordynatorką i realizatorką zadania jest Bożena Gajewska. Wczoraj wystawa miała swój wernisaż. Słowo wstępne wygłosił dr Janusz Pawlak. 

Bożena Gajewska powitała gości m.in. Członka Zarządu Województwa Łódzkiego Roberta Baryłę, zastępcę prezydenta Kutna Jacka Boczkaję, wójt Justynę Jasińską, sekretarza gminy Kutno dr. Jacka Saramonowicza, przewodniczącego Rady Miasta Kutna Mariusza Sikorę, dziekana kutnowskiego ks. dr. Jerzego Swędrowskiego, Katarzynę Jakubowicz z Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie, członków Towarzystwa Społeczno- Kulturalnego Żydów w Polsce, rodzinę dr Haliny Rotstein, Iwonę Kacę dyrektor kutnowskiej Delegatury Kuratorium Oświaty w Łodzi.

Przez 500 lat mieszkańcy Kutna wyznania mojżeszowego i chrześcijanie tworzyli wspólnie historię naszej małej ojczyzny. Kutno i region kutnowski już od XV wieku stały się miejscem do życia Żydów, którzy się tu osiedlali. Gmina żydowska w Kutnie przez cały wiek XVI rozwijała się i nabierała coraz większego znaczenia. Od około XVI stulecia znajdujemy żydowskich kupców z Kutna, zajmujących się handlem zagranicznym. W 1585 roku w Amsterdamie prowadzi swoje interesy kupiec Aszer ben Anszel, którego nazwisko brzmi Kutner, co może wskazywać na jego miejsce pochodzenia.

Upadek gospodarczy Kutna w XVII wieku będący wynikiem ogólnego kryzysu i zniszczeń związanych z zawieruchami wojennymi oraz falą pogromów żydowskich, które miały miejsce w okolicznych miastach Łęczycy i Gąbinie, osłabiły gminę żydowską na krótki czas. Już w końcu XVII stulecia kutnowska gmina wyznaniowa żydowska zaliczała się do najliczniejszych na tym obszarze Rzeczpospolitej. W drugiej połowie XVIII wieku Kutno posiadało stosunkowo dobrze rozwinięte rzemiosło i handel, w którym na czołowe pozycje wysuwała się ludność żydowska. Kutnowscy Żydzi włączyli się w pierwsze polskie powstanie narodowe, zachowały się zapiski że w czasie powstania kościuszkowskiego w 1794 roku jeden z kutnowski kupców Mosze ben Szmuel zaopatrywał powstańców broń oraz przekazał wóz zaprzęgiem - czytamy na kartach wystawy.

Partnerami projektu są: Archiwum Państwowe w Płocku, Muzeum Regionalne w Kutnie, Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna im. Stefana Żeromskiego w Kutnie, Kutnowski Dom Kultury. Koordynatorka projektu za współpracę dziękowała m.in. partnerom projektu oraz graficzce Paulinie Andryszczak, która wykonała plansze wystawy i kilka z nich ufundowała.

- Dziękujemy za Pani piękny pomysł. Trzeba pokazywać młodemu pokoleniu, jaka była historia, również małej ojczyzny. Niech trwa w świadomości młodych ludzi - mówił Robert Baryła, Członek Zarządu Województwa Łódzkiego. 

- Niezwykłą cechą tego narodu jest ich bardzo dobra pamięć - mówił ksiądz Jerzy Swędrowski. - Historia jest nauczycielką życia, ale za tym kryje się coś więcej,  kryje się tożsamość, kim jesteśmy, skąd jesteśmy i dokąd zmierzamy. Wspólna, kultura, wspólna pamięć i wspólna tożsamość otwiera nas na to co jest najważniejsze.

- Jest Pani autorką wielu znakomitych projektów, ale ten najważniejszy to dialog, dowiadujemy się wtedy jak wiele nas dzieli ale też jak wiele nas łączy czyli pamięć - mówiła Justyna Jasińska Wójt Gminy Kutno. - Pamięć to kultywowanie historii, tradycji i ten kto pamięta ma prawo kroczyć w przyszłość z godnością i wyznaczać kierunki. 

Na wernisaż wystawy przyjechała wnuczka Haliny Rotstein, ze strony ojca. - Znaleźliśmy na wystawie zdjęcie rodzinne, gdzie jest cała rodzina. Halina Rptstein została zabrana z getta warszawskiego razem z dziećmi do Treblinki. To taka sama historia jak doktora Korczaka. Ona po prostu nie opuściła dzieci, leczyła je w szpitalu. Uratowała swoje dzieci, zostały one wyprowadzone z getta, potem wychowywały w domu dziecka i dzięki temu istniejemy jako rodzina - wnuczce bohaterki łamał się głos ze wzruszenia.

Halina Rotstein z domu Kon, lekarka i inżynier Władysław Rotstein. Halina ukończyła Warszawski Uniwersytet medyczny i w 1931 roku, w wieku 24 lat, uzyskała tytuł doktora. Poznali się w szpitalu, gdzie Władysław leczył się po wypadku samochodowym i pobrali w połowie lat trzydziestych.

Władysław był człowiekiem zamożnym — członkiem zarządu, należących do jego brata, Zakładów Chemicznych w Kutnie i dyrektorem produkcji w rafinerii. „Moi rodzice byli właścicielami fabryki, która produkowała syntetyczną benzynę i kauczuk na potrzeby Ministerstwa Spraw Wojskowych oraz salonów sprzedaży samochodów” — wspomina pani Wanda helena Rotstein na https://zapispamieci.pl/wanda-helena-rotstein/.

Wystawa jest efektem realizacji zadania publicznego, którego projekt wygrał grant w konkursie grantowym ogłoszonym przez Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce. Zadanie ma na celu upowszechnianie ochrony dziedzictwa żydowskiego w Kutnie, przywracanie pamięci o wspólnej przeszłości mieszkańców naszego miasta − Polaków i Żydów, kształtowanie postaw tolerancji i empatii, a także umocnienie kontaktów z potomkami kutnowskich Żydów. Zachęcamy do obejrzenia wystawy, wczytania się w informacje na planszach i poznania historii naszych braci.