Wczoraj w Żychlinie odbyło się uroczyste odsłonięcie tablicy upamiętniającej żychlińskich Żydów. Wzięły w nim udział reprezentacja samorządu, poczty sztandarowe ze szkół, mieszkańcy, członkowie Towarzystwa Miłośników Historii Żychlina i Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Kutnowskiej. Żydzi przez cztery wieki byli częścią żychlińskiej społeczności. Grzegorz Ambroziak, burmistrz gminy odsłonił pamiątkową tablicę. Napisano na niej po polsku, angielsku i w jidysz:

Ku pamięci tysięcy żydowskich mieszkańców Żychlina, którzy pomogli zbudować miasto i żyli w nim przez pokolenia. W 1940 roku niemieccy okupanci deportowali żychliński Żydów do gett, a w 1942 roku wywieźli ich na śmierć do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem.

Społeczność Żychlina i Stowarzyszenie Potomków Żydowskiej Polski Centralnej Grupa Żychlińska

Ufundowanie tablicy było możliwe dzięki grantowi z Forum Dialogu w Warszawie. Bartosz Duszyński uważa, że to ważne, iż w tak małych społecznościach upamiętnia się ich żydowską część.

- Cieszę się, że mogłem uczestniczyć dziś w tym wydarzeniu. Uważam, że to ważne iż w tak małych społecznościach upamiętnia się ich żydowską część. Poza tymi wielkimi miastami Kraków, Wrocław, Warszawa, należy pamiętać o społecznościach żydowskich, bo przed wojną, przed zagładą polskich żydów w mniejszych miasteczkach, wsiach była synagoga, cmentarz i życie toczyło się wspólnie. Nie były to dwie oddzielnie społeczności tylko wspólna. Polacy i Żydzi mieszkali obok siebie i tego typu uroczystości właśnie o tym przypominają - mówi Bartosz Duszyński. 

Bożena Gajewska z Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Kutnowskiej jest pomysłodawczynią i koordynatorką projektu „Śladami żychlińskich żydów”.

-Na każdej ulicy Żychlina byli Polacy i Żydzi, tu pracowali, uczyli się, tworzyli ekonomicznie i kulturalnie miasto. Mieli piękną synagogę, po której zostały tylko ruiny.  Nigdy w Żychlinie nie było żadnych pogromów, ekscesów, ta wspólnota była w symbiozie. O tym trzeba pamiętać, że tak było. Raptem zniknęła z miasta 1/3 mieszkańców, znika kultura, religia, sklepy, a wszystko to było charakterystyczne. Każde miasto, nie tylko, Żychlin stało się uboższe o te elementy i tego żałujmy– mówi Bożena Gajewska.

Jednym z celów Towarzystwa Miłośników Historii Żychlina jest upamiętnienie przeszłości miasta. Na ten rok przypadły dwie ważne rocznice 80-lecia rozbicia ruchu oporu oraz zagłady żychlińskich Żydów.

-Żydzi mieszkali tutaj przez cztery wieki. Żychlin był miastem prywatnym, rodziny Pruszaków, bardzo cenili sobie wspólnotę żydowską i z nią współpracę. W Żychlinie społeczność żydowska stanowiła 40 % do 67% wszystkich mieszkańców. Poza Kutnem i Gostyninem to tutaj właśnie było ich najwięcej. Uważam, że ludzie powinni się kierować zasadom tolerancji, a pamięć jest jednym z elementów tolerancji – mówi Anna Wrzesińska prezes Towarzystwa Miłośników Historii Żychlina.

- Pierwsza najważniejsza zasada nie przeszkadzać stąd działania obu Pań tak szybko zakończyły się sukcesem. Padły najważniejsze słowa, że wspólnie z Polakami Żydzi budowali nasze miasto. Pochylamy się też nad tragiczną historią zagłady getta i możemy tylko podziękować naszym współbraciom za 400 lat historii- powiedział burmistrz Grzegorz Ambroziak.

Projekt „Śladami żychlińskich Żydów” realizowany jest w celu upowszechniania wiedzy o dziedzictwie żydowskim. Został dofinansowany przez Forum Dialogu, którego przedstawiciela - Bartosza Duszyńskiego gościliśmy na uroczystości. Projekt  realizowany był przez Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Kutnowskiej w partnerstwie z Towarzystwem Miłośników Historii Żychlina.

Patronat honorowy nad projektem przyjęli: Burmistrz Gminy Żychlin Grzegorz Ambroziak, Naczelny Rabin Polski Michael Schudrich, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Polsce, Stowarzyszenie Potomków Żydowskiej  Polski Centralnej Grupa Żychlin