Dziś w Centrum Teatru Muzyki i Tańca oraz Miejskiej i Powiatowej Bibliotece Publicznej w Kutnie został uroczyście otwarty przez prezydenta Kutna Zbigniewa Burzyńskiego oraz dyrektor Magdalenę Konczarek jubileuszowy Festiwal Szaloma Asza. Dziesiąta edycja ogólnopolskiej imprezy rozpoczęła się przedstawieniem Inni z Floriańskiej oraz panelem dyskusyjnym pt. Szalom Asz zapomniany? Lektury na dziś, nadzieje na jutro. W bibliotece odbyła się również premiera filmu dokumentalnego Asz i jego miasteczko, nakręconego przez rodzimą firmę Progres.

W książnicy Magdalena Konczarek przywitała gości, tych którzy do Kutna na Festiwal przyjeżdżają od kilku lat co roku i tych, których to pierwsza wizyta na literackim święcie w Kutnie. W czytelni przed publicznością głównie z kutnowskich szkół pojawili się prof. Daniel Kalinowski, prof. Anna Kuligowska-Korzeniewska, Maja Sowińska, Małgorzata Kalinowska, David Mazover prawnuk pisarza, Marek Tuszewicki z Instytutu Judaistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, redaktora CWISZN, żydowskiego kwartalnika o literaturze i sztuce. Dyrektor wspomniała również o koordynatorce i pomysłodawczyni paneli dyskusyjnych podczas festiwalu byłej już bibliotekarce Grażynie Baranowskiej. To pod jej m.in. redakcją ukazywały się z okazji wydawnictwa, najpierw antologie prac z Ogólnopolskiego Konkursu Literackiego im. Szaloma Asza, a następnie prace monograficzne z artykułami naukowymi, esejami o życiu i twórczości żydowskiego twórcy. 

- Festiwal to ważne wydarzenie w Kutnie i myślę, że już nie tylko w Kutnie. To mnóstwo różnych wydarzeń kulturalnych, edukacyjnych, warsztatów. Jednym ze stałych punktów programu festiwalu jest sympozjum naukowe. Zaczęło się wszystko w 2011 roku publikacją pt. Szalom Asz polskie i żydowskie konteksty twórczości, potem Świat dramatów Asza to rok 2013,. W tym roku sympozjum odbywa się pod hasłem Szalom Asz zapomniany? Lektury na dziś, nadzieje na jutro - mówiła dyrektor biblioteki.- Pozwolę sobie zinterpretować, w tym roku artykuły zostały napisane aby pokazać współczesną percepcję Asza na tle aktualnych badań nad literaturą polską i żydowską. Myślę, że po tej sesji biblioteka będzie mądrzejsza, zostanie nakreślony program i kierunek, w którym należy zmierzać. Oczywiście zdajemy sobie sprawę, że coś zrobiliśmy dla twórczości Szaloma Asza, ale to ciągle jest jeszcze za mało. Myślę, że Państwo dziś tutaj podyskutujecie i wytyczycie nam pewne kierunki, a my oczywiście w miarę możliwości będziemy starali się sprostać.

Następnie nasz Asz w końcówce zgrabnej dokumentalnej pigułki wiedzy o pisarzu, jego spuściźnie i pięknych kadrach autorstwa Tomasza Skuzy i Moniki Glindy, puścił do nas oko. Film to nie tylko historia pisarza, ale  również festiwalowe chwile zatrzymane w oku kamery, miło było usłyszeć i zobaczyć ś.p. Bogdana Danelskiego, było dyrektora biblioteki, który od zarania imprezy był jej dobrym duchem. Po premierowym pokazie prof. Daniel Kalinowski przedstawił autorów wydanej przez bibliotekę publikacji monograficznej, przekonując publiczność do czytania Asza, i nie tylko jego, bo "kto czyta ten się rozwija" - mówił pan profesor. 

- Spotykamy się w Kutnie aby mówić o Szalomie Aszu, autorze waszym, ale też naszym, o autorze, który starał się nie podporządkować ściśle jednej kulturze, językowi. Pisał w jidysz, teraz w naszym kręgu kulturowym jeżyku nieobecnym, ale wówczas żywym, na czasie - mówił prof. Daniel Kalinowski. - Urodził się w Kutnie, w tym roku właśnie przypada 60 rocznica jego śmierci (zmarł 10 lipca 1957 roku w Londynie w wieku 77 lat i tam też został pochowany - przyp. red.) To jeden z ważniejszych powodów dla których wróciliśmy do tej twórczości i pojawiła się ta książka. Proszę abyście przemyśleli taki podtytuł Lektury na dziś, nadzieje na jutro. Książka pisana przez ludzi ze środowiska akademickiego, zajmującego się wąską dziedziną, jaką jest judaistyka, w zamiarze ma być książką trafiającego do każdego, wychodzącą z twórczością Asza do szerszego grona. Wszyscy jesteśmy ludźmi słowa, ludźmi którzy jeszcze czytają. Asz napisał sporo, 80 książek, połowa jest dostępna w języku polskim. To dla nas dobra wiadomość, ale i niedosyt. Podobnie z dramatami, dzięki waszym staraniom pojawiło się tłumaczenie sześciu dramatów, ale to jedna trzecia tych, które jeszcze czekają. Czy to wypełnia nasze oczekiwanie, głód literacki? Ano nie, dlatego w tej książce pokazujemy, że są takie utwory, które wręcz domagają się przetłumaczenia na język polski. A wy powinniście chcieć je przeczytać.

- Kiedyś niezmiernie zafascynowała mnie Warszawa, jedna część z tryptyku szerokiego reportażu, jeśli można tak nazwać tę książkę. Inne Moskwa i Petersburg już nie, w Warszawie starałam się odnaleźć samego autora i postaci, wzory przyszłych swoich bohaterów powieści czy dramatów - mówiła prof. Anna Kuligowska-Korzeniewska, wielbicielka, znawczyni twórczości Asza. - Nie odrobię chyba lekcji nauczenia się jidysz dlatego czekam z utęsknieniem na każdy przekład polski czy angielski nieodkrytych jeszcze tomów naszego pisarza. Recepcja języka Asza w świecie była ogromna. W swoim czasie znalazł się na drugim miejscu w rankingu popularności osób rozpoznawalnych, w każdych czasach są takie rankingi. Niedawno Dunin Wąsowicz napisał, że był kompletnie nieznany w Polsce bo tu nie przebywał, ciągle się przemieszczał po świecie. To jednak nie świadczy o tym, że był tu niepopularny. Dlaczego zachęcam do czytania Szaloma Asza? Bo jego wyobraźnia kształtowała się po percepcji utworów kacerskich, którymi Asz się zaczytywał, wyrosłych z buntu przeciw zamkniętemu światu. W jego dramatach jest sporo odniesień osobistych. Przeciwko czemu buntuje się Asz? Właśnie przeciw zamkniętemu światu, próbom utrzymania na uwięzi...

Wielka pietuszkowa galeria

Festiwal Szaloma Asza trwa do 8 października jak zawsze zakończy się wręczeniem nagród w tym razem XIII Ogólnopolskim Konkursie Literackim na opowiadanie. Jutro Szalom na Teatralnej - cztery muzyczno-teatralne propozycje uczniów kutnowskich szkół i teatru amatorskiego.